در روز بیستم آوریل ۲۰۲۵، همزمان با عید پاک از بحران انرژی رومانی نیز پرده برداری شد. در این روز رومانی شاهد یک اتفاق بی سابقه در حوزه انرژی بود که بسیاری از کارشناسان و نهادهای انرژی این کشور آن را نشانه ای جدی از بروز بحران انرژی در رومانی تلقی کردند. در این روز، کشور کمترین میزان مصرف انرژی برق خود را در تاریخ اخیر ثبت کرد؛ رقمی معادل ۲۵۰۰ مگاوات که در نوع خود تاریخی محسوب می شود. این وضعیت، علاوه بر کاهش مصرف، نشان از چالش های ساختاری در شبکه های توزیع و تولید انرژی کشور دارد که بدون رسیدگی فوری، می تواند زمینه ساز بحران های گسترده تری شود.
بحران انرژی رومانی و علل کاهش مصرف بی سابقه
کاهش مصرف انرژی در روز عید پاک رومانی به دلایل متعددی صورت گرفت که از جمله آن ها می توان به تعطیلی گسترده واحدهای تجاری و صنعتی، شرایط مساعد جوی و نور خورشید فراوان اشاره کرد. اما نکته قابل توجه، ساختار ترکیب انرژی در این روز بود.
بخش عمده ای از انرژی مصرفی از منابع پاک نظیر نیروگاه های هسته ای، فتوولتائیک و آبی تامین شد. با این حال، تولید برق آبی نیز در این روز به شدت افت داشت و به ۲۶۰ مگاوات رسید. چنین افتی در تولید انرژی آبی، یکی دیگر از نشانه های پایداری ضعیف منابع انرژی در رومانی است که بایستی به طور جدی مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.
دان پیرشان، رئیس انجمن تولیدکنندگان و جوامع انرژی رومانی (APCE)، با اشاره به این وضعیت، روز بیستم آوریل را نقطه عطفی در تاریخ انرژی رومانی خواند. وی تاکید کرد که این روز آزمونی عملی برای ظرفیت شبکه های توزیع، پایداری تولیدکنندگان و میزان مشارکت مدنی در زمینه حفظ ثبات شبکه های انرژی بود.
از منظر فنی، این روز به دلیل کاهش شدید مصرف و افزایش موقت تولید از منابع تجدیدپذیر، چالش های جدیدی را در مدیریت شبکه های برق به همراه داشت.
بحران انرژی در رومانی و پیامدهای شبکه ای آن
یکی از تبعات اصلی بحران انرژی در رومانی در روز عید پاک، افزایش ولتاژ در شبکه های فشار ضعیف بود. این مسئله ناشی از عدم تطابق زیرساخت های قدیمی شبکه با الگوهای جدید مصرف و تولید انرژی است.
از سوی دیگر، تمرکز بالای تولید انرژی توسط تولیدکنندگان کوچک و خانگی در مناطق خاص، موجب شد تا در برخی نقاط شبکه فشار بیش از حد افزایش یابد. در واکنش به این وضعیت، انجمن APCE از تولیدکنندگان درخواست کرد تا به صورت داوطلبانه، موقتاً تزریق انرژی به شبکه را متوقف یا تجهیزات خود را از شبکه جدا کنند.
پاسخ به این درخواست، بسیار مثبت و همدلانه بود. صدها تولیدکننده کوچک و متوسط، با درک شرایط بحرانی شبکه، از ادامه تولید صرف نظر کردند تا از بروز حوادثی نظیر خاموشی های منطقه ای و افت ولتاژ جلوگیری شود. این اقدام، نشان دهنده بالای سطح آگاهی و مسئولیت پذیری مدنی در جامعه انرژی رومانی است که باید مورد تقدیر قرار گیرد.
تاثیر شبکه های اجتماعی و چالش های روانی بحران انرژی رومانی
در این میان، رئیس انجمن APCE به چالش دیگری نیز اشاره کرد که شاید در ظاهر کمتر فنی به نظر برسد اما تأثیرات عمیقی بر شبکه انرژی دارد: نقش شبکه های اجتماعی و انتشار اطلاعات غلط. وی تصریح کرد که برخی افراد در فضای مجازی، اقدام به انتشار پیام های ساختگی و نادرست کرده اند که هدف آن تضعیف اعتماد عمومی و تحریک ناآرامی مدنی بود. دان پیرشان با بیانی تند هشدار داد که «بدون شلیک گلوله، روسیه با ذهن میلیون ها رومانیایی بازی کرد و آنها را دچار روان پریشی کرد».
این اظهارنظر نشان می دهد که بحران انرژی در رومانی تنها یک بحران فنی نیست، بلکه ابعاد روانی، اجتماعی و امنیتی نیز دارد. تولید اطلاعات نادرست، تحریک به شورش، و ترویج بی اعتمادی نسبت به نهادهای انرژی، همگی می توانند در آینده نه چندان دور، بستر شکل گیری بحران های بزرگتر را فراهم کنند.
سرمایه گذاری در زیرساخت و لزوم راهکارهای پایدار برای مقابله با بحران انرژی در رومانی
در ادامه تحلیل بحران انرژی رومانی، مسئله زیرساخت های فرسوده و کمبود سرمایه گذاری بیش از پیش نمایان می شود. رومانی در سال های گذشته، گرچه حرکت هایی به سمت انرژی های پاک داشته، اما همچنان از ضعف جدی در مدرن سازی شبکه های توزیع و ایجاد سیستم های ذخیره سازی رنج می برد.
پیش بینی ها نشان می دهد که در سال ۲۰۲۶، بیش از ۳۲۰ هزار تولیدکننده فعال انرژی در کشور وجود خواهند داشت که بسیاری از آن ها به سیستم های ذخیره سازی مجهز خواهند شد. این حجم بالا از تولید و ذخیره انرژی در سطح محلی، بدون شبکه ای انعطاف پذیر و هوشمند، می تواند به بحران های پیچیده تری منجر شود.
از همین رو، انجمن APCE ضمن ابراز تعهد به نمایندگی از جامعه تولیدکنندگان، اعلام کرده است که به گفت وگو با دولت، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان برای رسیدن به یک گذار انرژی عادلانه و پایدار ادامه خواهد داد. در همین راستا، اجرای پروژه های پایلوت برای ارزیابی عملکرد شبکه در شرایط مختلف، توسعه زیرساخت های دیجیتال برای مدیریت هم زمان تولید و مصرف، و آموزش کاربران درباره اصول مصرف انرژی، از جمله اولویت های آینده خواهد بود.
نگاهی به پیشینه بحران انرژی رومانی
رومانی در دهه های اخیر، تغییرات قابل توجهی در ساختار انرژی خود تجربه کرده است. از یک کشور متکی به انرژی های فسیلی در دهه ۱۹۸۰، به کشوری با تمرکز بر انرژی های تجدیدپذیر در دهه ۲۰۲۰ تبدیل شده است. با این حال، گذار به انرژی های نوین، بدون هماهنگی با ظرفیت های فنی و مدیریتی کشور، موجب بروز اختلالاتی شده است.
زیرساخت های قدیمی، عدم هماهنگی در سیاست گذاری انرژی، و شکاف بین تولیدکنندگان خرد و نهادهای کلان، همگی عواملی هستند که در شکل گیری بحران انرژی در رومانی نقش داشته اند.
در عین حال، تحولات جهانی نیز بی تأثیر نبوده اند. نوسانات قیمت انرژی، فشارهای زیست محیطی، و تهدیدهای امنیتی سایبری، از دیگر عواملی هستند که سیستم انرژی رومانی را در سال های اخیر در وضعیت شکننده ای قرار داده اند. در این میان، روز عید پاک ۲۰۲۵ به عنوان نماد این شکنندگی، زنگ هشداری برای دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی بود.
اثرات بحران انرژی رومانی بر آینده اقتصاد و جامعه
اگر روند فعلی ادامه یابد و اقدامات اصلاحی لازم صورت نگیرد، بحران انرژی در رومانی می تواند به صورت زنجیروار، اثراتی گسترده بر اقتصاد، امنیت و رفاه اجتماعی کشور داشته باشد.
خاموشی های گسترده، افت بهره وری صنعتی، نارضایتی عمومی و حتی بحران های اجتماعی، از جمله پیامدهایی هستند که می توان برای سال های آینده پیش بینی کرد. در این شرایط، دولت رومانی موظف است ضمن بازنگری در سیاست های انرژی، منابع مالی کافی برای سرمایه گذاری در زیرساخت های انرژی اختصاص دهد.
همچنین، نقش آموزش و آگاهی بخشی در مقابله با بحران انرژی رومانی بسیار حیاتی است. مردم باید با مفاهیم پایه ای تولید و مصرف انرژی، نحوه تعامل با شبکه و اصول پایداری آشنا شوند. رسانه ها نیز باید از انتشار شایعات و اخبار نادرست در فضای مجازی جلوگیری کرده و با اطلاع رسانی صحیح، زمینه ساز افزایش اعتماد عمومی شوند.
بحرانی هشداردهنده، فرصتی برای تحول
بحران انرژی رومانی، اگرچه نشانه ای از ضعف ساختاری در سیستم انرژی کشور است، اما در عین حال فرصتی طلایی برای اصلاح، تحول و برنامه ریزی استراتژیک نیز به شمار می رود. با برنامه ریزی دقیق، مشارکت فعال همه ذینفعان، و سرمایه گذاری در فناوری های نوین، می توان از این بحران به عنوان سکوی پرتابی برای ساخت آینده ای پایدارتر بهره برد.
