با تعلیق کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین، توان نظامی اروپا در کانون توجه قرار گرفته است. اتحادیه اروپا برای تقویت امنیت خود، طرحی را پیشنهاد داده که شامل سرمایه‌گذاری ۸۰۰ میلیارد یورویی در حوزه دفاعی است. این اقدام در شرایطی انجام می‌شود که برخی کشورهای اروپایی همچنان در مورد کمک به اوکراین اختلاف نظر دارند.
توان نظامی اروپا در مسیر خودکفایی دفاعی
در پی تصمیم دولت ایالات متحده مبنی بر تعلیق کمک‌های نظامی به اوکراین، مقامات اروپایی تصمیم گرفته‌اند که توان نظامی اروپا را به طور مستقل تقویت کنند. اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، اخیراً اعلام کرد که اتحادیه اروپا در حال تدوین یک بسته ۸۰۰ میلیارد یورویی برای سرمایه‌گذاری در بخش دفاعی است.
وی در بیانیه‌ای هشدار داد: “ما در دوران جدیدی از تسلیح مجدد قرار داریم. اروپا باید مسئولیت امنیت خود را به دست بگیرد.” این پیشنهاد شامل اصلاحات اقتصادی برای تسهیل هزینه‌های دفاعی و همچنین افزایش همکاری‌های نظامی میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد بود.
طبق گزارش‌ها، ۱۵۰ میلیارد یورو از این بودجه به‌صورت وام برای تأمین تجهیزات دفاعی کلیدی مانند سامانه‌های دفاع موشکی، نیروهای هوایی و حمل‌ونقل نظامی اختصاص خواهد یافت.
اختلافات داخلی بر سر سیاست‌های نظامی اتحادیه اروپا
در حالی که کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا مانند فرانسه و آلمان از افزایش هزینه‌های نظامی حمایت کرده‌اند، برخی دیگر از دولت‌ها همچنان بر سر این موضوع اختلاف‌نظر دارند. نخست‌وزیر مجارستان، ویکتور اوربان، و نخست‌وزیر اسلواکی، رابرت فیچو، اعلام کرده‌اند که مخالف کمک‌های جمعی اتحادیه اروپا به اوکراین هستند و تأکید دارند که هرگونه کمک باید به‌صورت توافقات دوجانبه صورت گیرد.
این اختلافات می‌تواند اجرای طرح‌های تقویت توان نظامی اروپا را با چالش مواجه کند، چراکه تصمیمات کلیدی در اتحادیه اروپا به اتفاق‌نظر نیاز دارند.
مقامات دفاعی اتحادیه اروپا تأکید دارند که بدون افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه دفاعی، اروپا در برابر تهدیدات روسیه آسیب‌پذیر خواهد شد. کشورهای بالتیک، لهستان و سوئد از جمله کشورهایی هستند که به‌طور ویژه بر تقویت بودجه نظامی تأکید دارند.
تحولات ژئوپلیتیکی و آینده توان نظامی اروپا
پس از آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، کشورهای اروپایی وابستگی خود به آمریکا را بیش از پیش احساس کردند. در حالی که ایالات متحده تا کنون میلیاردها دلار کمک نظامی به اوکراین ارسال کرده است، تصمیم اخیر دولت بایدن برای توقف این کمک‌ها باعث نگرانی شدید در میان کشورهای اروپایی شده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که توقف کمک‌های آمریکا به اوکراین، اروپا را وادار خواهد کرد تا به سمت خودکفایی دفاعی حرکت کند. رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در همین راستا بر لزوم تشکیل یک ارتش مشترک اروپایی تأکید کرده است.
با این حال، این ایده همچنان مخالفانی دارد. برخی از کشورها ترجیح می‌دهند که همکاری‌های دفاعی خود را در قالب ناتو ادامه دهند، در حالی که برخی دیگر خواهان ایجاد یک چارچوب دفاعی مستقل در اروپا هستند.
سرمایه‌گذاری‌های جدید دفاعی در اروپا
برخی از کشورهای اروپایی پیش از این نیز برنامه‌هایی برای افزایش هزینه‌های دفاعی خود ارائه کرده‌اند. به‌عنوان مثال:
- پرتغال قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بودجه نظامی خود را به ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برساند.
- جمهوری چک هدف‌گذاری بلندمدتی برای افزایش هزینه‌های دفاعی خود اعلام کرده است.
- بلغارستان برنامه‌ای برای تخصیص ۲.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی به بخش دفاعی تا سال ۲۰۲۵ دارد.
این افزایش بودجه‌ها نشان‌دهنده تغییر رویکرد کشورهای اروپایی نسبت به مسائل دفاعی و امنیتی است.
تاریخچه تحولات دفاعی اروپا
اروپا پس از جنگ جهانی دوم همواره به حمایت نظامی ایالات متحده متکی بوده است. تشکیل ناتو در سال ۱۹۴۹ باعث شد که بسیاری از کشورهای اروپایی، به‌جای سرمایه‌گذاری مستقل در بخش نظامی، به چتر حمایتی آمریکا تکیه کنند.
با این حال، پس از بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ و به‌ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند که وابستگی به آمریکا ممکن است در درازمدت به ضرر آن‌ها باشد.
تصمیم اخیر آمریکا برای تعلیق کمک‌های نظامی به اوکراین، این نگرانی را تشدید کرده و باعث شده که کشورهای اروپایی برای تقویت توان نظامی اروپا اقدامات جدیدی انجام دهند.
آینده توان نظامی اروپا؛ به سمت استقلال یا وابستگی بیشتر به ناتو؟
یکی از بزرگ‌ترین سؤالات در مورد آینده توان نظامی اروپا این است که آیا اتحادیه اروپا به سمت ایجاد یک نیروی دفاعی مستقل حرکت خواهد کرد یا همچنان به همکاری با ناتو متکی خواهد ماند.
برخی از تحلیلگران بر این باورند که اروپا در نهایت مجبور خواهد شد که یک ارتش مشترک تشکیل دهد، چراکه تنش‌های ژئوپلیتیکی در جهان در حال افزایش است. اما در مقابل، برخی دیگر معتقدند که اتحادیه اروپا هنوز آمادگی لازم برای چنین تغییری را ندارد و همچنان به حمایت‌های آمریکا نیاز خواهد داشت.
اروپا در مسیر یک تحول بزرگ دفاعی
تصمیم آمریکا برای توقف کمک‌های نظامی به اوکراین، نقطه عطفی در سیاست‌های دفاعی اروپا محسوب می‌شود. این تصمیم باعث شده که کشورهای اروپایی به فکر تقویت توان نظامی اروپا باشند و برای افزایش استقلال دفاعی خود برنامه‌ریزی کنند.
با این حال، چالش‌های بسیاری در این مسیر وجود دارد، از جمله اختلافات داخلی در اتحادیه اروپا و محدودیت‌های مالی. اما آنچه مشخص است، این است که اروپا دیگر نمی‌تواند تنها به آمریکا متکی باشد و باید برای آینده‌ای نامطمئن، خود را آماده کند.
