سیستم پدافندی پاتریوت به عنوان یکی از پیشرفته ترین سامانه های دفاعی جهان، به زودی در قالب یک مدل جدید و ارتقاءیافته به رومانی تحویل داده خواهد شد. این سامانه جایگزین سامانه ای می شود که پیش تر از سوی رومانی به اوکراین اهدا شده بود. نخست وزیر رومانی، مارسل چیولاکو، با اعلام نهایی شدن قرارداد و پرداخت هزینه، از این خرید به عنوان یک گام مهم در راستای تقویت امنیت ملی کشور یاد کرد.
در ادامه سیاست های امنیتی رومانی برای تقویت توان دفاعی خود در برابر تهدیدات منطقه ای، نخست وزیر این کشور روز جمعه اعلام کرد که سیستم پدافندی پاتریوت مدل جدیدی از سوی ایالات متحده به رومانی تحویل داده خواهد شد. این سیستم که با پرداخت کامل هزینه از سوی دولت رومانی تأمین شده، به عنوان جایگزین سامانه ای خواهد بود که پیش از این برای حمایت از اوکراین به آن کشور واگذار شده بود.
مارسل چیولاکو در حاشیه بازدید از پروژه ساخت مرکز سوختگی بزرگ در تیمیشوارا، تأکید کرد که این قرارداد هم اکنون نهایی شده و تمامی مبلغ آن پرداخت شده است. او در پاسخ به سؤالی درباره ابهامات مربوط به جایگزینی سامانه قبلی گفت: «ما قرارداد را امضا کرده ایم، هزینه را پرداخت کرده ایم و اکنون در حال دریافت یک مدل جدید هستیم. این اتفاق از نظر دفاعی برای ما بسیار اهمیت دارد.»
آنجل تیلوار، وزیر دفاع رومانی نیز پیش تر در ماه ژانویه از نهایی شدن قریب الوقوع قرارداد مربوط به سیستم پدافندی پاتریوت خبر داده بود. به گفته وی، دولت آمریکا با تحویل سه سامانه دیگر پاتریوت که از پیش در برنامه قرار داشتند، موافقت کرده است. او تأکید کرد که رومانی تنها هزینه حمل ونقل و مالیات بر ارزش افزوده این تجهیزات را خواهد پرداخت، در حالی که سایر هزینه ها توسط سه کشور عضو ناتو پوشش داده شده است.
سیستم پدافندی پاتریوت؛ تقویت توان دفاعی در برابر تهدیدات منطقه ای
دریافت یک مدل جدید از سیستم پدافندی پاتریوت برای رومانی نه تنها جنبه تسلیحاتی دارد، بلکه از نظر سیاسی و ژئوپلیتیکی نیز پیام های مهمی در بر دارد. این سامانه دفاعی که از قابلیت های رهگیری پیشرفته موشک های بالستیک، کروز و حتی هواپیماهای بدون سرنشین برخوردار است، می تواند ستون فقرات دفاع هوایی رومانی در برابر تهدیدات احتمالی به ویژه از ناحیه شرق و روسیه باشد.
کارشناسان نظامی معتقدند که استقرار سیستم های پاتریوت در کشورهای اروپای شرقی مانند رومانی، بخشی از برنامه ناتو برای تقویت خط مقدم دفاعی خود در برابر روسیه است. با توجه به جنگ اوکراین، نقش این سامانه ها بیش از پیش برجسته شده است. رومانی که از ابتدای جنگ، از جمله حامیان غربی اوکراین بوده، اکنون تلاش می کند تا ضمن ایفای نقش در امنیت منطقه ای، خود را نیز از تهدیدات مصون نگاه دارد.
چیولاکو همچنین در سخنان خود به نقش این خرید نظامی در افزایش اعتماد عمومی و همچنین جلب سرمایه گذاران خارجی اشاره کرد. وی افزود: «تأمین امنیت ملی پایه ای ترین شرط برای توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی است. دریافت این سامانه جدید، نه تنها امنیت ما را افزایش می دهد، بلکه پیام مثبتی برای جامعه جهانی و سرمایه گذاران بین المللی است.»
ابعاد ژئوپلیتیکی سیستم پدافندی پاتریوت در اروپا و جهان
سیستم پدافندی پاتریوت طی چند دهه گذشته به عنوان یکی از مؤثرترین و پیشرفته ترین سامانه های دفاعی جهان شناخته شده است. این سامانه در دهه 1980 توسط ایالات متحده توسعه یافت و برای نخستین بار در جنگ خلیج فارس در سال 1991 به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه در آن زمان انتقادهایی درباره عملکرد دقیق آن مطرح شد، اما به مرور و با ارتقاهای متوالی، کارایی آن به شکل چشمگیری بهبود یافته است.
پاتریوت ترکیبی از چندین جزء کلیدی است؛ رادار پیشرفته، سیستم فرماندهی و کنترل، سکوی پرتاب و موشک های رهگیر. این سامانه توانایی همزمان رهگیری و انهدام چندین هدف را داراست و از همین رو در بسیاری از کشورهای عضو ناتو و متحدین آمریکا، به بخشی جدایی ناپذیر از ساختار دفاعی تبدیل شده است.
از نظر سیاسی، آمریکا از فروش یا واگذاری این سامانه به کشورهای خاص به عنوان ابزاری برای تعمیق همکاری های امنیتی بهره می برد. واگذاری یک سامانه پاتریوت از سوی رومانی به اوکراین، بخشی از استراتژی ناتو برای تقویت توان دفاعی کی یف در برابر تجاوز روسیه بود. اکنون با تحویل نسخه جدید این سیستم به رومانی، عملاً توازن نظامی در منطقه تقویت شده و پیام روشنی از تداوم حمایت های نظامی غرب به مسکو ارسال شده است.
نقش سیستم پدافندی پاتریوت در روابط امنیتی میان آمریکا و اروپا همواره مورد توجه بوده است. از دهه 1990 تاکنون، استقرار این سیستم در آلمان، لهستان، رومانی و سایر کشورهای اروپای شرقی، نمادی از گسترش تدریجی چتر امنیتی ناتو به شرق بوده است. این اقدام، به رغم اعتراض های شدید روسیه، همچنان در دستور کار ناتو و متحدان غربی باقی مانده است.
رومانی طی سال های اخیر تلاش کرده تا با نوسازی تسلیحات خود، جایگاه مؤثرتری در ساختار دفاعی ناتو ایفا کند. به ویژه پس از سال 2014 و بحران کریمه، دولت های متوالی در رومانی بر افزایش بودجه دفاعی و خرید تجهیزات نوین تأکید کرده اند. این کشور هم اکنون میزبان پایگاه های نظامی ناتو و آمریکا است و نقش کلیدی در نظارت بر تحرکات نظامی در منطقه دریای سیاه ایفا می کند.
دریافت نسخه جدید سیستم پدافندی پاتریوت در همین راستا ارزیابی می شود. ناظران بین المللی معتقدند که این اقدام می تواند در هماهنگی بیشتر رومانی با متحدانش در چارچوب ناتو و تقویت توان بازدارندگی این کشور تأثیرگذار باشد.
نکته قابل توجه دیگر آن است که رومانی به عنوان یک کشور ترانزیتی بین شرق و غرب اروپا، اهمیت راهبردی خاصی در نقشه ژئوپلیتیک منطقه دارد. هرگونه ضعف در دفاع هوایی این کشور، می تواند زنجیره دفاعی ناتو را در بخش شرقی اروپا دچار اختلال کند. به همین دلیل، سرمایه گذاری در سامانه هایی مانند پاتریوت، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای سیاستمداران رومانیایی است.
در نهایت می توان گفت که دریافت مدل جدید سیستم پدافندی پاتریوت توسط رومانی، نشانه ای از تعهد این کشور به ارتقاء امنیت ملی، تقویت مشارکت در ناتو و ایفای نقش فعال تر در تضمین امنیت منطقه ای است. با توجه به تداوم چالش های امنیتی در مرزهای شرقی اروپا و تنش های فزاینده با روسیه، چنین اقداماتی از سوی کشورهای عضو ناتو، اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.
همزمان، این اقدام می تواند به رومانی در جلب حمایت های سیاسی و اقتصادی بین المللی نیز کمک کند و موقعیت این کشور را به عنوان یک شریک قابل اعتماد در ساختار امنیتی غرب تقویت نماید.
